Jednym z najważniejszych elementów  odpowiedzialnych za stan zdrowia naszych ryb akwariowych jest czysta woda. Bez wody o odpowiednich  parametrach nasze akwarium jest z góry skazane na porażkę. Dbanie o ryby akwariowe jest dbaniem głównie o odpowiednią czystość i jakość wody.  Po pewnym okresie w każdym akwarium zaczyna zalegać muł, który powstaje z niezjedzonych resztek pokarmu, zgniłych części roślin, kału ryb itp. Usuwanie tego mułu jest konieczne tym częściej, im  akwarium jest mniejsze i gęściej zarybione. W naturalnych zbiornikach wodnych  proces chemicznego, biologicznego i fizycznego oczyszczania jest naturalnym cyklem spowodowanym wielkością zbiornika. Cykl ten umożliwia zachowanie warunków życiowych w stanie równowagi.  Czasami możemy nie filtrować wody, pod warunkiem że zbiornik jest bardzo dużych rozmiarów, gęsto porośnięty roślinnością i stosunkowo słabo zarybiony. Do oczyszczania wody z mułu służą filtry. W filtrze woda płynie przez substancje filtrujące, zatrzymujące albo absorbujące groźne związki chemiczne i zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie.  Ze względu na rodzaj substancji filtrującej wyróżniamy filtracje mechaniczną, chemiczną i biologiczną.

Filtracja mechaniczna:

Polega ona na przepuszczaniu wody przez tampon który zatrzymuje cząstki stałe.  W tej formie filtracji stosuje się wkłady takie jak np.: wata perlonowa, piasek, żwir, gąbka, włókno nylonowe. Fizyczna filtracja nie zmienia jednak składu chemicznego wody. Jednakże istnieją również  filtry mechaniczne poprawiające także skład chemiczny wody ( głównie pH ).  W tego typu filtrach jako tamponów używa się węgla brunatnego oraz różnego rodzaju stabilizatorów pH.

Filtracja biologiczna:

Ten sposób filtracji bazuje na zdolności rozkładu toksycznych związków amonowych , jednego z produktów przemiany materii ryb, przez niektóre bakterie do mniej toksycznych azotanów, a następnie do prawie nieszkodliwych azotanów. Niektóre bakterie uczestniczą w bardzo wydajnych procesach oczyszczania wody z toksyn. Niektóre bakterie potrafią przekształcać azotyny do wolnego azotu, który może ulatniać się z wody. Filtr biologiczny jest to system zbiorników przez który przepływa woda z akwarium.  System ten jest intensywnie oświetlony i zasiedlony przez glony. Bardzo często w filtrach tego rodzaju  używa się korzeni powietrznych tropikalnych lian (Syngonium, Philodendron, Monstera). Korzenie te układamy na dnie zbiornika i zalewamy wodą. Tworzymy wówczas delikatną i gęstą sieć. Korzenie lian oraz glony absorbują substancje azotowe zawarte w wodzie akwariowej.

Filtracja chemiczna:

Filtracja chemiczna jest to w rzeczywistości detoksykacja lub oczyszczanie chemiczne.  Substancje takie jak zeolit i węgiel  adsorbują określone substancje chemiczne.  Stosowanie tej metody filtracji jest szczególnie polecane w świeżo założonych akwariach, gdzie pożyteczne bakterie nie były w stanie jeszcze się rozwinąć.  Wkłady używane w filtracji chemicznej wraz z upływem czasu przestają skutecznie działać, dlatego raz na jakiś czas trzeba je wymieniać. Zeolit możemy zregenerować poprzez zanurzanie go w roztworze solnym.

 

Filtry dzielimy ze względu na miejsce ich zainstalowania w akwarium na zewnętrzne, wewnętrzne i denne.

Poniżej opiszę kilka podstawowych rodzajów filtrów:

1. Zewnętrzny filtr szklany. Woda wypływa z akwarium na zasadzie naczyń połączonych i powraca popychana przez pęcherzyki powietrza. W miarę potrzeb wymieniamy warstwy filtrujące.

2. Filtr wewnętrzny  działający na zasadzie wyrzucania wody. Rura filtrująca musi być ponad powierzchnią wody.

3. Filtr wewnętrzny z zastosowaniem porowatego kamienia. Rura jest pod powierzchnia wody. Nadają się do niego różne tampony filtrujące.

4. Filtry wewnętrzny w których woda jest oczyszczana mechanicznie poprzez przepływ przez tampony z waty szklanej.

5. Amatorski filtr wewnętrzny stosowany w firmach handlowych.  Materiałem filtrującym jest gruby żwir lub płaty torfu. Zaletą tego rodzaju filtrów jest niska cena i łatwość obsługi. Wadą natomiast estetyka filtra.

6. Rodzaj filtra dennego najczęściej stosowany w akwarystyce wystawowej.  Rolę warstwy filtrującej spełnia podłoże. Zanieczyszczenia gromadzące się pod podłożem są raz na jakiś czas wysysane za pomocą węża przymocowanego rury filtru. Rośliny rosną w specjalnych naczyniach na dnie. W razie awarii filtra jesteśmy zmuszeni zdemontować całe akwarium.

7. Filtry z zastosowaniem wymuszonego obiegu wody.  Woda jest przepychana przez tampony za pomocą pompy , a następnie kierowana z powrotem do akwarium. Zaletami tego typu filtrów jest ich duża wydajność oraz przy okazji napowietrzanie wody. Najczęściej są stosowane w wielkich akwariach wystawowych. Filtr i pompa wymagają regularnego czyszczenia.  Ten typ filtracji może być zastosowany w kilku zbiornikach jednocześnie. W takim wariancie woda jest pobierana z pierwszego zbiornika, a oczyszczona wpływa do ostatniego. Zbiorniki są połączone w rząd za pomocą grubej rury. Specjalne ochronne koszyczki chronią ryby przed wessaniem do środka systemu filtracyjnego.

Producenci filtrów oferują zarówno proste i stosunkowo tanie urządzenia, jak również  wyrafinowane i drogie. Pomiędzy tymi skrajnościami występują również filtry w każdym przedziale cenowym.  Podobnie sytuacja wygląda różnorodnymi wkładami filtracyjnymi.

Przy wyborze odpowiedniego filtra należy się kierować przede wszystkim  takimi cechami tego urządzenia jak:

- wydajność filtra

- własne preferencje i możliwości finansowe

- rozmiar i typ akwarium

- ilość i wielkość hodowanych ryb i roślin akwariowych.

- estetyka filtra

- poziom hałasu

Przy montażu filtra należy postępować ściśle według instrukcji producenta.