Jednym z najważniejszych czynników koniecznych do utrzymania akwarium w należytym porządku jest zapewnienie prawidłowej równowagi ekologicznej wody. Aby tego dokonać trzeba pamiętać o kilku ważnych parametrach takich jak np.: odczyn, twardość, zawartość tlenu, azotu i innych pierwiastków. Skład chemiczny wody powinien być różny w z zależności od hodowanych rodzajów ryb i roślin. Każdy gatunek ma swoje indywidualne wymagania i należy zwracać na nie uwagę szczególnie przy urządzaniu akwarium wielogatunkowego.

Odczyn Wody

Jest wskaźnikiem obecności w wodzie kwasów i zasad. Odczyn obojętny uzyskujemy wtedy, gdy pH wody wynosi 7. Wskaźnik poniżej odczynu obojętnego ma woda kwasowa a powyżej zasadowa. Odczyn wody w akwarium powinien być zbliżony do tego jaki występuje w miejscach naturalnego występowania hodowanych ryb. Np.: wody w części rzek Amazonii mają odczyn kwasowy (około 5,5), a w niektórych jeziorach afrykańskich jest on zasadowy (nawet 8,5). Wartość odczynu trzeba kontrolować tak często jak to jest możliwe. W pierwszych tygodniach istnienia akwarium trzeba to robić prawie codziennie. Robi się to za pomocą specjalnych testerów dostępnych w większości sklepów zoologicznych, których koszt wynosi od kilku do kilkunastu złotych w zależności od jakości i dokładności testera. Jeżeli wyniki testu wyjdą nam inne niż wymagane są dla hodowanych przez nas ryb należy jak najszybciej podjąć działania w celu ich skorygowania.

Jeżeli odczyn jest zbyt wysoki możemy go zmniejszyć:

- Za pomocą specjalnych preparatów dostępnych na rynku akwarystycznym.

- Dodając garbniki: gotowe – taninę lub poprzez moczenie w wodzie szyszek olchy, kory dębowej, liści dębowych, korzeni paproci lub zielonych łupin orzecha włoskiego. Niestety nie zawsze jest to sposób skuteczny, a do tego jest dość pracochłonny i niektóre gatunki ryb nie lubią obecności zbyt dużej ilości garbników w wodzie.

- Dodając kwas ortofosforowy (kilka ml kwasu na 1 l wody) lub azotowy (1 ml  kwasu na 1 l wody). Jest to jednak sposób nie polecany dla młodych i niedoświadczonych akwarystów.

Jeżeli odczyn jest zbyt niski możemy go zwiększyć:

- Za pomocą specjalnych preparatów dostępnych na rynku akwarystycznym

- Używając węglanu sodowego lub wodorowęglanu sodowego.

Przy ingerowaniu w odczyn wody w akwarium trzeba pamiętać o kilku ważnych rzeczach:

- Lepiej zmniejszyć lub zwiększyć pH za mało niż za dużo.

- Wszystkie zmiany powinny być przeprowadzane po dokładnym zbadaniu odczynu wody i co pewien czas powinny być kontrolowane.

- Nie wolno doprowadzić do zbyt dużej, nagłej zmiany odczynu pH. Powinno się to robić stopniowo w kilku etapach.

- Zmiany odczynu najlepiej przeprowadzać jest bez obecności ryb i roślin. Po zakończeniu korygowania pH powinny być one stopniowo wprowadzanie do zbiornika.  

                                     Twardość wody

Jest to ilość rozpuszczonych w wodzie soli, szczególnie magnezowych i wapniowych. Wyraża się ją w tzw. stopniach niemieckich (n). 1n odpowiada 10 mg CaO rozpuszczonego  w 1 l wody. W akwarystyce wody ze względu na ich twardość dzielą się na:

1. Bardzo miękkie – 0 - 5n

2. Miękkie – 5,1 – 10n

3. Średnio twarde – 10,1 – 20n

4. Twarde – 20,1 – 30n

5. Bardzo twarde – powyżej 30n

Odpowiednia twardość wody szczególnie potrzebna jest przy rozmnażaniu ryb lub roślin w akwarium. Twardość wody możemy zmierzyć za pomocą specjalnych testerów dostępnych w niektórych sklepach zoologicznych lub używając mydła Clarka, które niestety jest słabo dostępne na rynku.

 Jeżeli twardość wody jest zbyt wysoka możemy ją zmniejszyć:

- Dodając do akwarium wodę destylowaną.

- Przefiltrowując wodę przez torf.

- Za pomocą specjalnych preparatów dostępnych na rynku akwarystycznym.

Jeżeli twardość wody jest zbyt niska możemy ją zwiększyć:

- Dodając twardszej wody.

- Przefiltrowując wodę przez materiał zawierający wapń.

- Za pomocą specjalnych preparatów dostępnych na rynku akwarystycznym.

- Dodawanie siarczanu wapnia lub magnezu (nie zalecane dla mało doświadczonych akwarystów).

                                    Zawartość tlenu

Ważnym parametrem wody w akwarystyce jest również ilość tlenu rozpuszczonego w wodzie. Tlen w akwarium nie pochodzi tylko z zainstalowanych tam pompek i napowietrza czy. Tlen jest dostarczany z powietrza ponad taflą wody, a także jest produkowany przez roślinki. Za normę można uznać około 5-7 mg/l przy temperaturze 25C. Jeżeli ilość ta jest znacznie przekroczona, rybki mają problemy z przeżyciem. Przy niewielkim niedoborze tlenu ryby oddychają szybciej, ale sobie z tym radzą. Gorzej jest, gdy niedobór ten jest znaczny. Może wtedy dojść do uduszenia ryb. Poziom tlenu możemy zmierzyć za pomocą specjalnych testerów lub po prostu dokładnie obserwując zachowanie rybek (zaczerwienienie skrzeli, częstotliwość oddychania, pływanie przy tafli wody).

Zawartość tlenu możemy zwiększyć:

-  Instalując dodatkowe napowietrzanie.

- Sadząc nowe roślinki.

- Wymiana części wody z akwarium na świeżą.  

                               Zawartość azotu

Azot jest związkiem toksycznym i jego nadmiar w akwarium jest niebezpieczny. Szkodzi rybkom i może prowadzić do ich chorowania i umierania. Powstaje z rozkładających się resztek organicznych, odchodów, niezjedzonych pokarmów. Poziom azotu można zmierzyć dostępnymi na rynku akwarystycznym testami.

Głównymi przyczynami nadmiaru azotu są:

1. Zbyt dużo zwierząt w akwarium.

2. Nie usunięcie umarłych rybek i roślin w porę.

3. Zbyt obfite karmienie ryb.

4. Źle działająca filtracja.

5. Zbyt rzadkie czyszczenie zbiornika.

Aby nie doprowadzić do nagromadzenia się zbyt dużej ilości azotu należy:

- Wymieniać regularnie część wody w akwarium.

- Regularnie czyścić filtry oraz usuwać umarłe roślinki i rybki.

- Nie doprowadzać do przerybienia akwarium.

- Nie przekarmiać rybek. Karmić kilka razy dziennie małymi porcjami, a nie raz a dużą.

Należy również pamiętać, że odpowiednia ilość azotu jest wykorzystywana przez roślinki jako nawóz do prawidłowego wzrostu i rozmnażania.

 

Inne pierwiastki i związki chemiczne w akwarium

W wodzie akwariowej znajduje się wiele pierwiastków i związków chemicznych, które pełnią swoje funkcje w utrzymywaniu równowagi ekologicznej oraz są potrzebne do rozwoju dla roślin i ryb.

Żelazo jest potrzebne do pięknego i bujnego wzrostu roślin akwariowych. Jego niedobór powoduje żółknienie liści i słaby rozwój. Nadmiar natomiast jest szkodliwy dla ryb i niektórych bardziej wrażliwych roślin. Badanie jego poziomu i wszelkie regulacje możemy czynić za pomocą specjalnych testów i preparatów akwarystycznych.

Dwutlenek węgla jest konieczny do bujnego wzrostu i rozmnażania roślin. Przy odpowiednim jego stężeniu (od 10 do 40mg/l) roślinki będą charakteryzowały się pięknymi odcieniami zieleni i szybkim wzrostem. Badanie jego poziomu i wszelkie regulacje możemy czynić za pomocą specjalnych testów i preparatów akwarystycznych. Poziom dwutlenku węgla można też zwiększyć zakładając specjalne aparatury CO2. Staje się to coraz bardziej popularne, szczególnie w akwariach z dużą ilością roślin.

Miedź jest związkiem toksycznym i niejednokrotnie zabójczym dla ryb akwariowych. Jego poziom można zmierzyć specjalnymi testami. W wypadku za dużej ilości miedzi w wodzie trzeba ją częściowo wymienić i uzdatnić specjalnymi preparatami.

Chlor powoduje spalanie błony śluzowej ryb. Jest on często obecny w wodzie kranowej, dlatego przy zakładaniu nowego akwarium nie wolno od razu wpuszczać ryb do dopiero co nalanej wody. Akwarium z wodą powinno odstać kilka dni aby nadmiar chloru mógł się uwolnić. W wypadku zbyt dużego stężenia chloru trzeba również intensywniej napowietrzać wodę. Jego poziom można zbadać odpowiednim testem na obecność chloru.

Fosforan jest wytwarzany w nadmiarze, gdy mamy do czynienia z przerybieniem akwarium, podawaniem bogatego w fosforany pokarmu lub nawozu. Jego nadmiar prowadzi do wzrostu glonów. Można temu zapobiegać wymieniając część wody co tydzień lub dosadzając szybko rosnące rośliny, które używają fosforanu jako nawozu.