Zazwyczaj podłoże sporządzamy ze żwiru, grubego piasku, kamieni i ewentualnie korzeni. Właśnie od podłoża zależą w dużym stopniu własności biologiczne i chemiczne wody. Odpowiednie pod względem chemicznym i wielkości ziaren podłoże nie powoduje wzrostu twardości wody bądź zasadowości wody, zapewnia prawidłową wegetację roślin i nie powoduje gnicia ich korzeni, utrudnia rozwój bakterii chorobotwórczych i gnilnych oraz niepożądanych gatunków glonów. Kamienie i korzenie doskonale nadają się do stworzenia z nich kryjówek dla ryb, które takich potrzebują. Ułożenie podłoża zależy od osobistych preferencji, jednakże należy unikać nienaturalnych sposobów jego ukształtowania. Najlepiej tak ułożyć podłoże, aby tworzyło lekki spad. Spad ten pomaga w zbieraniu mułu w jednym, wygodnym do czyszczenia miejscu. Przy układaniu podłoża najpierw układamy kamienie, następnie warstwę żwiru, na samym końcu kładziemy piasek. Odwrotna kolejność może spowodować osiadanie kamieni i pękniecie dna akwarium, na skutek nacisku przez ziarna piasku lub żwiru.

Poniżej opiszę podstawowe elementy podłoża:

Żwir i piasek

Żwir jest zdecydowanie najczęściej stosowany jako podłoże w akwarium. Żwir stanowi podłoże do ukorzeniania się roślin, jednakże nie stanowi źródła substancji nieorganicznych i nie dostarcza roślinom żadnych związków odżywczych. W handlu spotykamy żwir o różnym stopniu granulacji. Najodpowiedniejszy żwir to taki, który w miarę upływu czasu staje się coraz bardziej zwarty, co poprawia warunki rozwoju roślin płytko korzeniących się. Żwir najdrobniejszy jest odpowiedni  dla rozwoju roślin. Jednak bardzo często ma ostre krawędzie i przez to nie jest odpowiedni dla niektórych ryb przydennych, ponieważ może powodować zadrapania ciała i skaleczenia wąsów. Gatunki ryb takie jak np.:  długonosy, węgorzyki i kiryski preferują podłoże złożone z drobnego żwiru. Żwir trochę grubszy ( wielkości ziarnka grochu) jest najczęściej stosowany w akwarystyce, ponieważ jego krawędzie są zaokrąglone i przez to nie kaleczą ryb akwariowych. Jeszcze grubszy żwir zazwyczaj stosuje się w akwariach dużych z dużymi rybami. Jeżeli woda powinna być zasadowa i twarda, należy sprawdzić czy żwir nie zawiera związków wapnia. Kolor i jaskrawość żwiru dostosowujemy do oświetlenia oraz gatunków hodowanych ryb i roślin akwariowych.  Ogólnie możemy założyć że najodpowiedniejszy żwir to taki, który mieści się w przedziale od 3 do 10 mm.

Drobny piasek nie jest lepszy od grubego, ponieważ utrudnia dopływ wody zawierającej składniki pokarmowe do korzeni roślin. W ekstremalnych sytuacjach może powodować proces gnilny niedotlenionych korzeni roślin. W podłożach złożonych z drobnego żwiru lub grubego piasku, należy raz na jakiś czas mieszać wierzchnią warstwę, aby nie dopuścić do wytworzenia się beztlenowych stref stanowiących ogniska gnilne materii organicznej. Możemy przyjąć że najodpowiedniejszy piasek mieści się w przedziale od 1 do 3 mm.

Kamienie i skałki.

W handlu dostępne są zarówno naturalne i sztuczne o różnych rozmiarach i kształtach. Najczęściej są to łupki, granity i marmury. Nie wpływają one na właściwości chemiczne wody. Podobnie jak w przypadku żwiru unikamy skałek zawierających związki wapnia, chyba że hodowane przez nas ryby potrzebują twardej i zasadowej wody. Pamiętajmy żeby nasze kamienie nie posiadały zbyt ostrych krawędzi. Najodpowiedniejsze są kamienie o dużych i płaskich powierzchniach, ponieważ najłatwiej jest z nich stworzyć kryjówki dla ryb.

Korzenie

Pod tym pojęciem rozumiemy uniwersalny materiał do urządzania akwarium jakim jest drewno. Korzenie spełniają dwie podstawowe funkcje. Pierwsza funkcja to doskonałe właściwości dekoracyjne, natomiast drugą funkcją jest ich pożyteczna rola w akwariach zamieszkałych przez ryby i rośliny preferujące wodę o niewielkiej zawartości taniny. Bardzo często tanina zabarwia wodę, nadając jej kolor słabej herbaty.  Tanina występuje w bardzo wielu naturalnych środowiskach skąd pochodzą nasze ryby akwariowe. Drewno jest również uzupełnieniem diety niektórych gatunków ryb, takich jak np.: sumy i sumiki. Stanowi ono również bardzo dobre podłoże dla roślin takich jak np.: paproć jawajska.  W przypadku, gdy nie chcemy używać prawdziwego drewna możemy nabyć w sklepach ich sztuczne odpowiedniki z innego materiału np.: z porcelany. Do akwarium najlepiej pasują korzenie z drzew takich jak np.: dąb, olcha i wierzba. Jeżeli nie chcemy nabywać gotowych korzeni w sklepach akwarystycznych to możemy sami znaleźć i dostosować odpowiedni korzeń.  W tym przypadku przed włożeniem korzenia do akwarium musimy go odpowiednio dostosować. Przed włożeniem korzenia do akwarium usuwamy z niego korę i tak długo trzymamy w wodzie, aż nie będzie wypływał na powierzchnię. Następnie wygotowujemy je przez kilka godzin w roztworze soli kuchennej (0,5 kg/10 l wody), zwracając baczną uwagę aby całe były zalane wodą. Po wygotowaniu płuczemy korzenie bieżącą wodą.

Jako podłoża nie stosujemy:

- piasku morskiego (Jest zazwyczaj zbyt drobny i zawiera cząstki pokruszonych muszli)

- kamieni z wyraźnymi śladami związków metali.

- ziemi ogrodowej jako podkład pod piasek i żwir.

- zbyt świeżych i niedostosowanych gałęzi i korzeni.

- różnego rodzaju ozdób, które zagłuszają naturalny charakter rzeczywistego środowiska.